Gemici Bağları

GEMİCİ BAĞLARI NEDİR?

Denizcilikte, bir deniz aracını bir yere bağlı konumda tutmak için veya iki cismi bir arada tutmak için gemici bağları kullanılmaktadır. Eskiden beri kullanılan üç binden fazla bağ çeşidi vardır. Bağlar, gemiciliğin tüm işlerinde denizcilik tarihinin başından beri kullanılmaktadır.

Teknolojinin ilerlemesi, her çeşit işe uygun malzemelerin üretilmesi ile gemici bağlarının denizcilikteki kullanımı azalmaktadır. Fakat bu konu, denizciliğin tarihsel gelişimini kavramak ve gemici bağlarından pratikte faydalanabilmek için önemlidir.

Gemici bağlarının tarihte ilk olarak MÖ 4800-5000 yıllarında Finlandiya’da kullanıldığı görülmüştür. MÖ 3000 yıllarında Mısır’da, Peru’da, İnkalarda ve Kuzey Amerika’da balık avcılığında, Almanya, Afrika, Rusya, Bulgaristan, İngiltere, İskoçya gibi ülkelerde de kullanılmıştır.

Gemici bağları dört şekilde isimlendirilmiştir; ortaya çıkan ulusun adı ( Fransız izbarçosu ) , bağı bulan kimseler ( balıkçı bağı ), kullanıldıkları yer ( kazık bağı ) ya da benzedikleri şeye göre (sivrisinek bağı ).

Yüzyılların tecrübesi ile günümüze ulaşan bağlama biçimlerinin özelliği; kolay yapılması, yük altında sıkışmaması ve istenince kolayca çözülebilmesidir. Bağların üç binden fazla çeşidi olmakla beraber denizde en çok işe yarayan ve kullanılanları fazla değildir.

 

HALATIN KISIMLARI

 

Çıma: Halatın uç kısmına denir.

Beden: İki çımanın arasında kalan genellikle yükü taşıyan kısma denir.

Kroz: Bir halatın üzerinde kapatılmış bir halkadır. Kroz bedenin üstünden geçerse üstten kroz, altından geçerse alttan kroz olur

 

DÜĞÜM

Halatların bedenleri üzerine bir kroz meydana getirilir. Çımalarından herhangi birinin bu krozun içinden alınıp çekilmesi ile meydana gelen bağdır.

Denizcilikte kullanılan bağlara bazen yanlış olarak düğüm denir. (Balıkçı düğümü gibi)

 

 

DENİZCİ BAĞI ÇEŞİTLERİ

KAZIK BAĞI

Kazık bağı, adında da anlaşılacağı gibi bir halatı kazığa pratik bir biçimde bağlamak için kullanılır. Gezi teknelerinde en çok görülen kullanımı, gemi bordasına asılacak olan usturmaçaların bir halat vasıtası ile gemi puntellerine kazık bağı ile bağlanmasıdır. Bunun dışında, bir halatı herhangi boru biçimli bir yere bağlamakta pratik olması nedeniyle kazık bağı kullanılır.

Bağın volta edileceği yer, koçboynuzu, baba vs. gibi geçirilebilecekse pratik olarak şu şekilde yapılır: İstenildiğinde kolayca çözülen iki meze volta bir araya getirilir ve volta edilecek yere geçirilir.

 

  

ÇİFTE KAZIK BAĞI

Kazık bağının daha sağlam olması için yelken ve tentelerin yakalarını gergi tellerine bağlamakta da kullanılır. Bundan dolayı da matafiyon bağı adını da alır.

Kazık bağında olduğu gibi ilk üsten alınan volta iki defa alındıktan sonra alttan gelen çıma ile seren üzerine çapraz olarak üçüncü bir volta alınır. Aynı çıma alttan uzun bedenin sol tarafından ve çapraz bedenin altından sokularak yapılır.    

 

SANCAK BAĞI

Bu bağın yapılış amacı fırdöndüsü olmayan sancak savlolarını birbirine bağlamak ve bir halatın çımasını diğer bir halatın kasasına eklemekte kullanılan bir bağdır. Sıkıştırmaya yatkın olup kolaylıkla sıyrılmaz. Filika parimasını çarmığa bağlamaya da yarar. Eğer çıma bir volta daha dolaştırılırsa buna çifte sancak bağı denir. Farklı kalınlıktaki iki halatı birleştirir.

 

FORALI SANCAK BAĞI

El incesi, yağmurlu havalarda ıslanınca bu bağlar sıkışır ve fora edilmekte güçlük çekilir. Islak incelere sancak bağı yapılacağı zaman bu bağ kullanılır. Foralı sancak bağı yapılırken sancak bağı tüm aşamalarıyla yapılır; ancak en son aşamada çıma kendi bedeni altından geçirileceği vakit, doblin yapılarak geçirilir. Böylece şekil 2.3’te görüldüğü gibi bağ yapılmış olur. Halat çımasından tutulup çekildiğinde bağ kolayca çözülebilir.

KROPİ BAĞI

Bir halat çımasının bir delikten veya makaradan çıkmasını önlemek için halatın bedenine yapılan bağdır. Makaralardan donatılmış halat çımalarının makara oluklarından çıkmaması için halatların çımaya yakın bedenine yapılan bağdır. Sekiz bağı olarak da adlandırılır.

 

İZBARÇO BAĞI

İzbarço, denizcilerin en çok kullandığı önemli bir bağdır. Sıkışmayan bir kroz yapmak için kullanılır. Bu bağ sıkıştıktan sonra bile kolayca açılır. Çözmek için halatın çımasını düğüme doğru itmek yeterlidir. Birçok yerde kullanıldığı gibi özellikle kıç halatlarını iskeleye bağlanmaya, ıskota halatlarının yelkene bağlanmasında kullanılır. Izbarço bağı çok farklı yollarla yapılabilir. Aşağıdaki resimde bir örneğini bulabilirsiniz.

 

ÇİFTE İZBARÇO BAĞI

Gemilerde baca, direk ve dikme gibi yüksek yerlerde çalışma yapmak için kullanılan izbarço tahtası yoksa bu işleri yapabilmek için bu kısımlara donatılan halatların çımasına yapılan bağdır.

DOBLİN İZBARÇO BAĞI

Aborda olan gemilerin sert havalarda doblin olarak verdikleri halatların, doblin çımalarına yapılan bağdır. İzbarço bağında olduğu gibi kasa büyüklüğü dikkate alınarak doblin beden üzerinde bir kroz yapılır. Doblin çıma bu krozun altından içeri doğru sokulur. Doblin çımanın içerisinden el uzatılarak kasa bedeni tutulur. Doblin çımanın içerisinden kasa bitinceye kadar yukarıya çekilir. Doblin çıma bedenin altından alınarak doblin kasa ile uzun bedenin boşları alınarak yapılır.

SUGALI İZBARÇO BAĞI

Denizlerde yüzen bir cismi kement yaparak yakalamak için kullanılan bağdır.

Bağ yapılacak halatın çıması uzun bir doblin yapılır. Çıma, uzun bedenin altından üstüne doğru alınarak kendi bedeni üzerine bir kroz kırılır. Çıma bu krozun altından içeri geçirilip kasa bedeninin altından aynı krozun tekrar üstünden içerisine geçirilmek suretiyle yapılır.

 

 

ÇÜRÜK BAĞI (MARGARİTA BAĞI)

Tekrar uzatılması gereken bir halatı geçici olarak kısaltmak veya bedeni üzerinden kol atmış başka bir nedenle zayıflamış halatı kuvvetlendirmek için yapılan bir bağ çeşididir.

ANELE BAĞI

Bir halatın çımasını, aneleye veya mapaya bağlamakta kullanılan bağdır. Halatın çıması anelenin üzerinde alınarak bir volta atılır. İkinci işlem olarak; alttan gelen çıma, gemiden gelen beden üzerine iki veya üç mezevolta alınarak yapılır.

CAMADAN BAĞI

Genellikle aynı kalınlıkta iki halatın ucunu birleştirmekte kullanılır. İki ayrı kalınlıktaki halatı birleştirmekte kullanılmaz. Yelkenlerin camadana vurulması (yelken satıhlarının küçültülmesi) için camadan, kamçılarının birbirine bağlanmasında kullanılan bir bağdır.

 

BURMALI CAMADAN BAĞI

Camadan bağının daha sağlam olması için yapılan bir bağ olup camadan bağı ile aynı yerlerde kullanılır. Camadan bağında olduğu gibi çımalar yan yana getirilir ve birbirlerine iki volta alınır. Çımalar geriye döndürülür ve sağdaki çıma soldakinin üstüne birincide olduğu gibi aynı şekilde iki volta daha alınmak suretiyle yapılır. Bunda da camadan bağında olduğu gibi çımaların aynı yerden çıkmasına dikkat edilmelidir.

YOMA BAĞI

Aynı burgatada olmayan iki halatı birbirine eklemekte kullanılan bağdır. Halat çımaları yan yana getirilir, birbiri üzerine yarım volta alınır. Çımalar geriye doğru döndürülüp tekrar yan yana getirilir. Altta kalan çıma, üstteki çımanın üstünden içeri doğru çekilerek bağ tamamlanır. Çımalar beden üzerine piyanlanır.

 

BRANDA BAĞI ( DENK BAĞI )

Tente ve branda gibi denk yapılacak malzemeleri bağlama işlerinde kullanılır. Sarılan bir brandanın baş tarafından, bir çıması kasalı bir ince branda denginin altından dolaştırılır. Kasasız çıma, kasalı çımanın içerisinden geçirilmek suretiyle sıkıştırılır. İncenin bedeni ile branda üzerine muayyen aralıklarla mezevoltalar alınarak yapılmış olur. Çıma, kendi bedeni üzerine iki volta alınmak sureti ile bağ tamamlanmış olur.